Snappen We Economie Nog?

Nieuwe economie, duurzame economie, circulaire economie, wellbeing economy, betekeniseconomie,… en zo kan ik nog wel even doorgaan. De terminologie rondom vernieuwing en verandering van ons economisch denken en doen slaan je om de oren.

Maar wat bedoelen we er nou eigenlijk mee?

Dat vroegen hoofdredacteur Jasper Lukkezen en vakredacteur Yrla van de Ven van het ESB, het Economisch Statistisch Bulletin, ook zich af en organiseerden daarom ‘Project SWEN: Snappen We Economie Nog?’, met een online bijeenkomst op 18 mei j.l..

Connect4Value schoof voor het eerst aan bij een dergelijke bijeenkomst van het ESB, die, naar eigen zeggen, volle bak was met de bijna 70 deelnemers. En het ging ‘echt ergens over’: Bas Jacobs, Hoogleraar Public Economics aan de Erasmus Universiteit en Anton Hemerijck, Hoogleraar Political Science and Sociology aan het European University Institute (EUI) in Florence gingen in op de klassieke economische afruil tussen eerlijkheid en efficiëntie. ‘Bestaat die nog wel en wat betekent deze voor ons begrip van de macro-economische kringloop en van beleid vandaag?’

In zijn presentatie ‘De afruil tussen doelmatigheid en rechtvaardigheid’ benaderde Bas Jacobs deze vraag vanuit het klassieke economische denken, waarbij het een ‘win-or-lose’ vraagstuk is. Hierbij werd o.a. ingegaan op het falen van de markt en het gebrek aan informatie als redenen voor de problemen voor het welvaartseconomisch denken. Ook trok hij een lijn naar de politieke economie, waarbij zowel linkse als rechtse politieke denkwijzes en keuzes niet bijdragen aan het oplossen van hedendaagse problemen.

Anton Hemerijck, economisch geschoold, maar later gepromoveerd in politicologie en sociologie, benaderde het vraagstuk vanuit een iets bredere gedachtegang toen hij aangaf dat we voor ‘een goede economie’ lang naar één vorm en evenwicht hebben gezocht, maar dat er meerdere vormen en evenwichten mogelijk zijn. In zijn presentatie ‘Exploring economic trade-offs to better understand social investment synergies’ zette hij deze perspectieven uiteen en benadrukte hij dat sociaal beleid niet gezien moet worden als ‘het compenseren van verlies’ (bij bepaalde groepen mensen), maar dat het een investering in de toekomst is. Naast de grote hoeveelheid grafieken met de prestaties van diverse landen, schetste hij een iets holistischer kijk op het vraagstuk tussen ‘efficiëntie en eerlijkheid’: voor het verbeteren van bijv. de arbeidsparticipatie moeten ook zaken op gebied van bijvoorbeeld gezinsbeleid worden aangepakt.

Het was een interessante ervaring, niet alleen inhoudelijk, maar vooral cultureel: Deed de term ‘human capital stock’ bij ons een wenkbrauw rijzen, op de prikkelende vraag of je ‘Zou kunnen zeggen dat het huidige economisch denken last heeft van de eigen gecreëerde tunnelvisie?’ werd aan de andere kant defensief gereageerd, terwijl je verwacht dat de wetenschap de plek voor discussie en gesprek is. Op de vervolg vraag ‘Kun je zeggen dat markten perfect werken, zolang je kijkt vanuit menselijk gedrag ?’ werd helaas niet ingegaan, terwijl het gedragsaspect het belangrijkste is in een gedragswetenschap als de economie. Inbreng van psychologische, sociologische en antropologische kennis zou onze economische wetenschap verrijken, is onze stelling.

Ondanks onze eigen achtergrond in de klassieke economische bubbel, viel het nu pas op hoe masculien dit denken eigenlijk is en daarmee het (onbewuste) effect op onze samenleving. In deze groep waren er 14 vrouwen aanwezig, was geen zicht op de achtergronden van de deelnemers, maar werd door de organisatie bevestigend gereageerd dat het interessant zou zijn dit gesprek met mensen met bredere achtergronden te voeren.

Onze ingeburgerde manier van economisch denken en doen en vooral de samenstelling van de groepen mensen die zich hier mee bezig houden bieden ruimte voor modernisering en vernieuwing.  Op dus naar een holistische, maatschappijbrede en meer gebalanceerde manier van mainstream economisch denken en samenwerken, waarbij doelmatigheid en rechtvaardigheid hand-in-hand kunnen gaan op een gezonde planeet.