Governance

Governance gaat over hoe organisaties bestuurd worden en wat we hierbij ‘goed bestuur’ vinden. Besturen krijgt vorm door bijvoorbeeld de manier waarop besluitvorming plaatsvindt, het gevoerde beleid, de machtsverhoudingen, de gehanteerde regels en principes, hoe het toezicht plaatsvindt en hoe een geragscode wordt ingevoerd en nageleefd maar ook via het ‘ethisch’ gedrag en moreel besef van de bestuurders.

Goed bestuur is niet alleen cruciaal voor bedrijven en publieke organisaties, het is belangrijk voor de gehele samenleving. Kijk bijvoorbeeld naar de toeslagenaffaire, bedrijfsschandalen of de huidige discussie rondom greenwashingpraktijken die het verband tussen goed bestuur en maatschappelijke verantwoordelijkheid illustreren. Goed bestuur verbetert het vertrouwen van het publiek in leiders en instituties.

Wat we als maatschappij ‘goed’ of ‘fout’ vinden, kunnen we echter slechts ten dele vastleggen in wetten, regels en kaders. In veel situaties zijn verschillende visies mogelijk op het maken van de juiste keuze. Daarbij noemen we de ‘moraal’, de normen en waarden van de bestuurder(s) die de keuze beïnvloed(t)(en), de invulling van wat ‘het goede’ is om te doen.

Tijdens de verandering naar een nieuwe economie krijgen we vaak te maken met dilemma’s, waarbij je als bestuurder genoodzaakt bent een lastige keuze te maken. Jouw beslissing heeft gevolgen voor anderen of het nu personen, organisaties, dieren of ecosystemen zijn. Soms zijn er ‘duivelse dilemma’s’ waar er geen win-win situaties mogelijk lijken te zijn. (Wanneer) is de natuur belangrijker dan de mens? Is eerlijkheid belangrijker dan gezondheid? Of is rechtvaardigheid belangrijker dan veiligheid? Dan kan ethiek gebruikt worden, waarbij je onderzoekt welke waarden en belangen achter de verschillende visies schuilgaan. ‘Een uitdaging bij de nieuwe, alternatieve visies op onze economie, als de donuteconomie, de economy-for-the-common-good en de welzijnseconomie, is dat we ze nog niet goed met elkaar kunnen vergelijken en evalueren’, zegt Ingrid Robeyns van de Universiteit Utrecht die hier de komende jaren nader onderzoek naar gaat doen.

In de transitie naar een nieuwe economie zullen vele dilemma’s naar voren komen. De kunst is om denk- en werkwijzen te vinden, die aansluiten bij de waarden van een welzijnseconomie. Dit gaat verder dan het toepassen van ESG-raamwerken (Environment, Social & Governance) en regels en kaders die momenteel ontwikkeld worden en raakt de integriteit van bestuurders en organisaties. Waar traditionele governance zich voornamelijk richt op het beheersen van risico’s, hebben we voor een succesvolle transitie leiders nodig die verandering omarmen.

Doelen

Spelers die actief werken aan de benodigde veranderingen in dit gebied geven o.a. de volgende gewenste veranderingen en/of doelen aan:

• Steward ownership in de boardroom (bestuur waar zeggenschap en economisch belang, bijvoorbeeld delen in de winst, uit elkaar zijn gehaald).
• Governance die verder gaat dan ESG ‘afvinken’ of ‘scoren in benchmarks’ en een sterk beroep doet op ethisch en moreel besef.
• Ontwikkeling van een gebalanceerde leiderschapsstijl die past bij een welzijnseconomie (meer Rijnlands model).
• Evalueren en herinrichten van de complexe structuren van grote bedrijven en de onschendbaarheid van aandeelhouders, investeerders en bestuurders.